Focus@: KLM

KLM werd opgericht op 7 oktober 1919. Daarmee is het de oudste luchtvaartmaatschappij ter wereld die nog steeds onder haar originele naam vliegt. Enkel in de Tweede Wereldoorlog werd hiervoor een uitzondering gemaakt. Ze bleef in die tijd echter wel vliegen in de Caraïben, nabij en tussen de Nederlandse Antillen.

De eerste vlucht vond plaats op 17 mei 1920. Twee Britse journalisten waren aan boord tijdens de vlucht vanuit Londen – de toenmalige luchthaven Croydon – naar Amsterdam. Achter het stuur van de Airco DH.16 – door KLM gecharterd van de Britse luchtvaartmaatschappij Air Transport and Travel – met registratie G-EALU zat Jerry Shaw.

Een De Haviland DH-4 van de USAF
© Wikimedia Commons

Datzelfde jaar nog (1920) vervoerde KLM in totaal 440 passagiers en 22 ton vracht. Pas een jaar later startte de Koninklijke Luchtvaart Maatschappij lijnvluchten. In de komende vijf jaar zou het dan routes opstarten vanuit Amsterdam naar Rotterdam, Brussel, Parijs, Londen, Bremen, Copenhagen en Malmö. Daarvoor werden vooral Fokker F2 en Fokker F.III gebruikt.

KLM was ook een maatschappij van primeurs. Zo vloog het als eerst op de toen nieuwe luchthaven in Manchester. Daarvoor werd een Douglas DC-2 gebruikt. De vlucht was oorspronkelijk te lang voor het toestel en daarvoor werd er een tussenstop gemaakt in de Britse stad Doncaster.

Een Nederlands geregistreerde Douglas DC-2
© Wikimedia Commons

Intercontinentale diensten naar de Nederlandse Oost-Indies (het huidige Indonesië) startten in 1929. Dit was lange tijd de langste lijnvlucht ter wereld en werd gevlogen met Fokkers F.VIIb. Enkele jaren eerder, in 1924, werd er ook al daarheen gevlogen, maar dat was niet op regelmatige basis. De eerste vlucht gebeurde met een Fokker F7 die de registratie H-NACC droeg en het toestel werd bestuurd door gezagvoerder van der Hoop.

Tegen het jaar 1930 vervoerde de Koninklijke Luchtvaart Maatschappij al meer dan 15000 passagiers. De eerste transatlantische route van KLM was die tussen Amsterdam en Curaçao. Die mijlpaal werd in december 1934 vastgezet. Voor die vlucht werd de Fokker F-XVIII gebruikt met de naam Snip. En nog een primeur voor de Nederlandse maatschappij: het was de enige civiele luchtvaartmaatschappij die de Douglas DC-5 gebruikte.

The forgotten Douglas, de DC-5 – alweer Nederlands geregistreerd
© prop-liners.net

Op 21 mei 1946 was KLM de eerste luchtvaartmaatschappij op het Europese vasteland om een lijndienst te openen naar New York (BOAC had dit al eerder gedaan). Vier jaar later vervoerde KLM al 356’069 passagiers! Van een groei gesproken… Op 25 juli 1957 introduceerde de maatschappij de eerste vliegsimulator voor de Douglas DC-7C. Dat toestel zou later worden ingezet op de transpolaire route tussen Amsterdam en Tokyo (via Anchorage) op 1 november 1958.

Het eerste toestel aangedreven door jet-motoren werd bij KLM in maart 1960 geïntroduceerd met de intrede van de Douglas DC-8 in de vloot. Zes jaar later werd ook de Douglas DC-9 gebruikt voor onder meer vluchten op Europese bestemmingen en naar het Midden-Oosten. De nieuwe terminalgebouwen op Schiphol openden hun deuren in april 1967 en een jaar later zal de DC-8-63 zijn intrede doen.

De Douglas DC-8, hier in Swissair-kleuren
© Wikimedia Commons

Met 244 zeteltjes aan boord, beschikte de KLM over het toentertijd grootst beschikbare toestel. Het was tevens de eerste maatschappij om de eerste Boeing 747-200B (die een groter gewicht kon vervoeren dan de -200-versie) in gebruik te nemen. Dat was ook nog eens het startschot voor de widebody-era in Nederland. De Jumbo vloog voor het eerst in de KLM-kleuren in februari 1971 en werd aangedreven door Pratt&Whitney JT9D-motoren.

1977 was het jaar van één van de ingrijpendste luchtvaartcrashes ooit. 583 mensen kwamen om bij de (nog steeds) grootste vliegramp aller tijden. Op 27 maart 1977 vertrok kapitein Jacob Veldhuizen Van Zanten met z’n 747-200B (PH-BUF – “Rijn”) zonder toestemming van de luchtverkeersleiding. Zijn fout had verstrekkende gevolgen, zo bleek toen hij een luttele 30 seconden later de Pan Am 747-100 (N736PA) van kapitein Victor Grubbs vol in de flank raakte. Beide toestellen konden elkaar niet zien door de dichte mist die op dat moment op de luchthaven van Los Rodeos in Tenerife hing (beiden moesten ook uitwijken omdat de hoofdluchthaven Las Palmas dicht was door een bomaanslag).

Een 747-200 met het verlengde bovendek van KLM
© Ricardo Coppola – airliners.net

Dat belette de maatschappij niet om te blijven groeien. In 1980 namen bijna 10 miljoen mensen een vliegtuig van de KLM. In 1983 werd een overeenkomst gesloten tussen KLM en Boeing om enkele opties op Boeing 747-200’s om te zetten in de versie met het verlengde bovendek. Die werden 747-200SUD (Stretched Upper Deck) genoemd en de maatschappij gebruikte ze samen met de -300-versie van de 747 tot aan de introductie van de nieuwste -400-versie. Dat gebeurde in juni 1989, hetzelfde jaar waarin KLM een alliantie vormde met Northwest Airlines. Want in juli 1989 kocht KLM 20 procent aandelen van Northwest.

In 1990 vervoerde KLM ongeveer 16 miljoen passagiers en vier jaar later werd de nieuwe World Business Class zowel in Nederland als de Verenigde Staten onthuld. Dat zou de zakenklasse worden op de intercontinentale routes van beide maatschappijen. Nog een belangrijke stap in de ontwikkeling van de Koninklijke Luchtvaart Maatschappij is de ingebruikname van een andere Boeing, de 767-300ER. Dat gebeurde dan weer in 1995.

Een landende A330 van de KLM
© ggpht.com

Dan komen we al dichter bij de huidige, ‘moderne tijden’. In 2002 kondigde KLM een grote vlootvernieuwing voor de intercontinentale routes aan. Het zou de vloot van Boeing 767s al vervangen samen met nog enkele van de 747-300s door een mix van Boeing 777-200ERs en Airbus A330-200’s. Een andere tak van de langeafstandsvloot, de McDonnell-Douglas MD-11 zal pas in 2013/14 worden vervangen. De anderen werden zoals eerder gezegd vroeger vervangen. In plaats van de 767s kwamen 777s (eerste vlucht naar Toronto in 2003) en A330’s (eerste vlucht naar Washington in 2005).

Net zoals alle grote luchtvaartmaatschappijen (we denken aan Air France of Lufthansa) bestaat ook KLM uit vele dochter- en zustermaatschappijen. Zo zijn er onder meer KLM Cityhopper (vroeger KLM-UK) dat de kortere, regionale vluchten binnen Europa verzorgt. Maar ook KLM Cargo, KLM Flight Academy (de vliegschool), KLM Asia (de Aziatische tak van KLM) en net als Sabena Technics is er ook KLM Engineering & Maintenance. Verder is het eigenaar van Transavia en Martinair Holland en bezit KLM 26% van de aandelen van Kenya Airways.

De samenwerking tussen KLM en AF wordt beklonken.
© AF/KLM Press Room

Op 30 september 2003 nam één van de meest ingrijpende veranderingen van de maatschappij ooit plaats. De Franse grootmacht Air France en KLM kondigden gezamelijk aan om voortaan samen door het leven te gaan onder de logische naam “Air France-KLM”. Die samenwerking maakte ook een einde aan de naam van langst zelfstandig opererende luchtvaartmaatschappij ter wereld, die KLM lange tijd hield. De reeds lang durende samenwerking met Northwest kwam hierdoor echter niet op de helling te staan. Meer nog, KLM én NWA treedden toe tot de Skyteam-alliantie, waarvan Air France het belangrijkste lid is (te vergelijken met Lufthansa in Star Alliance).

De Koninklijke Luchtvaart Maatschappij heeft uiteraard een zeer uitgebreid routenetwerk. We gaan niet beginnen met alle bestemmingen op te noemen, maar er zijn wel enkele interessante feiten die we u niet willen onthouden. Zo staat KLM in voor 45% van de beschikbare vluchten op Schiphol en heeft het een monopolie op 61 van haar routes. Op 10 bestemmingen heeft ze concurrentie van 2 maatschappijen. Zeven daarvan liggen in Europa (Kopenhagen, London Heathrow, Milaan Malpensa, Oslo, Praag, Stockholm Arlanda en Wenen); de andere drie zijn Aruba, Toronto en Tripoli. Er is maar één route waar er drie concurrenten zijn en dat is die naar Barcelona. Daar vliegen ook clickair, Vueling en Transavia heen.